Nietsvermoedend lopen shoppers langs de Nieuwe Kerk waar van alles te horen is.
DAG IN DE BRANDING Er was van alles gaande die zaterdagmiddag. Die avond. En zondag. Festival Dag in de Branding. Met in deze editie premières, ’n prijzencircus met gelauwerde makers van muziek van nu en allerlei opwinding. Ik schreef- soms in het duister tijdens de concerten- later met moeite te lezen flarden tekst. Rafelige woorden. Ben niet de enige zag ik. Thea Derks (collega bij Cultuurpers) was ook lekker bezig tijdens het openingsconcert.
IK HOORDE ZAG EN VOELDE Drie dreunende balken (het werk Ritueel Moment) van Dick Raaijmakers. Klinkt niet subtiel. Werd het uiteindelijk wel. Hoe langer ik ze hoorde, des te meer nuances ik onderscheidde. Ja, ook een balk heeft toon. Ieder balk zijn eigen kleur. De ruimte heeft ook invloed. Want natuurlijk blijft alles lekker lang hangen in de Nieuwe Kerk. Het liefst zouden de spelers alles de grond in geheid hebben. Als statement. Neem de tijd en aandacht om de wereld van klank en geluid te ontdekken. Verlies je. Of is het mijn statement?
(‘Wat gebeurt hier? Welk initiatieritueel vind hier plaats? Welke god wordt er aanbeden? Sobere dienst. Houten balken, paardenkaken, tegeltjes, iPad. Sjamanistisch misschien? Heftige beats galmen door de ruimte. Hier moest dat Braziliaanse brouwseltje iets mee te maken hebben..kom..hoe heet het ook weer? Stond laatst nog iets over in de Happinez. Of was het de Linda? ’ Zou die nietsvermoedende shopper vast gedacht hebben).
RITE Het inzoomen ging verder. Werk van James Tenney. Simpel werk: twee gongs waar tussen het publiek zit. Zet een gong in en het rituele gevoel is niet ver weg. Zo ook nu. Start met aaien, beroeren van het metaal. Lichtjes. De druk wordt opgevoerd. Sterk, sterker, sterkst, waarna het weer afneemt en eindigt in stilte. C’ est tout. Opgenomen worden in een klankbad. Die sensatie… je moet er bij zijn.
SUBTIEL Nog meer focus wordt gevraagd van de luisteraar. Instrumentarium: per speler een tegeltje van keramiek (?) bespeeld met een houten stokje. Ritmes. Druppels worden regen, ook binnen in de kerk een heuse bui. En net als met de balken, heeft elke tegel een eigen geluid. Heel subtiel. En voor de geduldige luisteraar dit werk van Peter Ablinger (en dat was niet iedereen. Daar hoorde ik wat zurige Haagse opmerkingen tijdens de borrel).
CONTRAST Als tegenhanger op de hijgerige schreeuwwereld zoeken makers al een tijd naar subtiliteit, ritueel en natuur. Ze zoomen in op klankkleur en verzinnen zelf instrumenten. Kleine gebaren met grootse effecten. ‘N beetje van henzelf en een beetje van hun voorgangers. Cage is natuurlijk de meest voor de hand liggende met zijn idee dat je overal muziek in kunt horen. Overal muziek mee kunt maken.
PAARDENKAAK Dan het werk van prijswinnaar Hugo Morales: Equid. Voor paardenkaken, met elektronische versterking. Ze worden ritmisch bespeeld met allerlei slagmateriaal. Eerst voor je neus. Op een soort altaar. Later staan musici met paardenkaken in een kring om publiek heen. Inzoomen op ritueel. Inzoomen op klank. Die naar een crescendo toewerkt. Harde en voelbare sounds. ‘Best luguber die kaken’ zei interviewster Jellie Brouwer in de voorbespreking. ‘Niet als je bedenkt dat vaker dierlijk materiaal gebruikt wordt als onderdeel van muziekinstrumenten als trommelvel bijvoorbeeld’, zegt Morales. Bovendien zijn er nogal wat culturen die met botten, schelpen en ander natuurlijk materiaal muziek maken. Deels om het geluid, deels om de spirituele, krachtige lading en de symboliek.
RESUMÉ Inzoomen, inspiratie uit natuur en culturen, echt luisteren en moeite doen waarna er (soms) fantastische nieuwe dingen gehoord kunnen worden, behoefte aan ritueel. Mijn stopwoorden van dit openingsconcert. Stopwoorden van het hele weekend. Werden er tradities in de Nieuwe Kerk geboren? De tijd zal het leren.
TRADITIE Eerlijk gezegd hoop ik ook op een andere traditie: Ik zeg Eindhoven. Jij zegt? Inderdaad design. Ik zeg Rotterdam. Jij zegt architectuur. Ik zeg Arnhem. Mode!
Nu zeg ik Den Haag. Jij zegt…nee, niet De Stijl. Nee. Iets wat nu, in deze tijd wordt geboren. Nee, geen politiek. We hebben het hier over cultuur. Over onbenoembare zaken. Onmeetbare zaken als kippenvel en tranen. Zaken die gaan over verdieping en zelfontwikkeling. Over ongekende sensaties in het lijf. In het hart.
Over iets dat uniek is voor Den Haag. Iets dat wereldwijd bekend is- gezien de verhouding van buitenlandse studenten tot de Nederlandse op het Koninklijk Conservatorium. Iets dat wereldwijd allerlei waarderingen met zich meebrengt gezien recente prijswinnaars in deze actuele kunst. Denk aan Michel van der Aa. Denk aan Kate Moore. Denk aan Hugo Morales.
HEDENDAAGS Ik zeg Den Haag. Jij zegt muziek van nu. Jij zegt de Tweede Haagse School. Muziek die nu gemaakt wordt. Brand new. Regelmatig live te ervaren. En dat is wel het leukst, dat er-zelf-bij-aanwezig-zijn. Het handigst en leerzaamst. Want vaak staan de makers van nu (en hun docenten) gewoon naast je aan de bar. Kun je ze direct van alles vragen, zeggen en delen. Bovendien is deze muziek te ervaren op toegankelijke plekken. In Den Haag! Die opvallend genoeg best slecht gevonden worden. Terwijl bijvoorbeeld Studio Loos en Korzo best centraal liggen.
Ik zeg: ‘Hagenezen, Hagenaars wees nu eens trots. Wees nieuwsgieriger naar én bewust van het feit dat er vaak op loopafstand unieke muziek te ervaren is. Kakelvers, niet altijd te begrijpen (nee want dan ga je naar iets wat je al kent en herkent). Avontuurlijk, nieuw, bouwen en spelen met tradities. Eigentijds. Typisch Haags?!
HULP Ik zeg Den Haag Marketing doe hier iets mee. Politici, cultuurorganisaties en ondernemers. Doe eens slim met cultuur. Doe iets met muziek van nu. En kijk af bij eerder genoemde steden, want er valt veel mee te verdienen. Dit is een win-win-situatie. Dit is nu typisch een geval van meer, meer, meer muziek. Die muziek gaat wel door, want makers blijven creëren. Nu het inzicht van deze rijkdom nog. Iets waar ik als Muziekverteller graag over mee denk en aan mee werk trouwens. Aan mij zal het niet liggen. Net zomin als aan al die keihard werkende makers van nu. Die dus vaak huis en haard hebben verlaten om zich in Den Haag te ontwikkelen (en opvallend vaak blijven hangen, maar meestal niet in Den Haag! Hmmm waar zou dát nou aan liggen).
YOUNG De jeugd heeft de toekomst. Ik kwam ze verdomde weinig tegen dit weekend. Wel sprak ik begeesterde liefhebbers. Zoals die ene dame die een beetje ‘uitgeluisterd was in de 19e eeuwse klassieke muziek en juist die middag aanwezig was om zich te laten verrassen en te luisteren naar onbekends!’ Zo is het: ik toost op het onbekende, op de muziek en de toekomst daarvan!
A suivre!
Ps stiekem hoop ik op nog een traditie: meer gelauwerde vrouwen in muziek. Ze zijn er wel. Ja heus. Maar minder zichtbaar. Kate Moore gaf aan disappointed te zijn over het feit dat zij anno 2017 de eerste vrouwelijke prijswinnaar is van de Matthijs Vermeulen Prijs. So am I. Kom ik vast nog op terug…
PsPs Lees over bovengenoemde programmering, prijzen en meer bij Dag in de Branding. Info over Thea Derks. Over het brouwseltje en Cultuurpers. Prijswinnaar Michel van der Aa.