Hoe heilig verklaard worden in je nadeel kan werken…
VOORAF En weer zit ze in mijn hoofd, lijf en hart: Hildegard. Jazeker kende ik haar naam. Jarenlang bleef het daarbij, want dankzij de New Age beweging die haar in jaren 80 omarmde, moest ik vrij lang niks van haar hebben. Heilig verklaren (in 2012) door de paus helpt ook al niet. Terwijl ik niks over haar wist. Ik ben vast de enige niet die zich heeft laten leiden door vooroordelen over Hildegard van Bingen.
THEMATISCH LUISTERLAB Vier jaar gelee dook ik in het leven van deze krachtvrouw voor mijn Luisterlab Furioso (over pittige musiciennes en dito muziek). Prachtvrouw. De universele mens avant-la-lettre. Een heuse donna universalis. Zij is de allereerste componist binnen de Europese gecomponeerde muziektraditie die we kennen met naam en toenaam. Dat heb ik zelf uit de boeken gehaald, want op het conservatorium werd ze niet genoemd.
HART & ZIEL
De allereerste mens die over de seksualiteit van de vrouw schreef, naast boeken over geneeskunst en de kosmos. En even ter herinnering: we hebben het hier over de 12e eeuw en ze werd níet als heks bestempeld…
Niet voor niks dat ik ambassadrice werd van Hildegard toen ik als lijstduwer gevraagd werd voor de Hart & Ziellijst 2014 (al had ik liever een levende krachtige dame voorgesteld, Kate Moore, maar dat is een ander verhaal). Goed. Ik heb dus een zekere voorgeschiedenis met Hildegard.
STEVEN Heb ik ook met maker Steven Kamperman. Een muzikant, componist die ik al jaren volg. Met Barana. Met Valentin Clastrier. Iemand met zijn oren op de goeie plek. Met zijn hart zit het ook wel snor. Nú weet ik dat hij ook een neus heeft goeie mensen om zich heen te verzamelen.
Als muzikant volgt hij zijn eigen impro- jazz- gecomponeerde pad. Is al jaren labelloos bezig. Niet in hokjes te plaatsen. Lastig brood verdienen weet ik uit ervaring. Maar gewoon doorgaan omdat je niet anders kunt en wilt. Je moet. Kunnen velen een voorbeeld aannemen. En gelukkig komt de (muziek)wereld eindelijk in de stemming voor eigenzinnige muziekmakers.
LOGISCH Steven die ‘iets met Hildegard’ gaat doen. Ik keek er naar uit. En schatte in dat ik naar een fris, eigenzinnig, boeiend, goed project zou gaan. Met dito muziek. Dit vooroordeel kwam wel uit! Totaal begeesterd liep ik de propvolle Nicolaïkerk in Utrecht na afloop weer uit. Naar woorden zoeken. Ze vinden om deze ervaring te beschrijven valt nog niet mee*. Denk aan dieprode blossen op mijn wangen, glimmende ogen, gloeiende ogen. Mijn sjaal moest af. Één bonk drift. Voel je? Ik wel en herbeleef tijdens dit schrijvend mijmeren. Kortom, Hildegard Opera draag ik gelukkig nog wel een tijdje met me mee.
MUSERA Een project met alleen maar topspelers. Zowel op het podium als achter de schermen. Gegoten in een opera-vorm. Vind ik de lading niet dekken. Heeft voor velen vast (onnodig) een hoge drempel. Een opera met subtiel gebruik van podium en ruimte. Dat wel. Geen echte vibrato opera-stemmen (gelukkig). Musical….nee. Dat wekt ook weer bepaalde associaties. Eigenlijk een label-, en drempelloos project, maar een soortnaam is toch wel handig. Hier moet een nieuwe naam voor komen. Opical? Nee, laat ik het een musera noemen. Een musera met wortels in verschillende muziektradities.
WYNANDA ZEEVAARDER Hildegard zegt waar het op staat. Luistert naar haar hart. Zo’n mens waar altijd behoefte aan is. Zoals er nu ook van dit soort sterke types zijn. Als Mahsa Vadhat. Als Malala Yousafzai. Eigenzinnig vrouwen. Die ergens voor staan. Hun stem laten horen. Die echt zijn. Wèl spiritueel zijn. Volgens de definitie van Guus Kuijer dan he: ‘Een spiritueel mens is een mens met een geest, die de dingen die hij doet met geestdrift doet. Hij werkt met geestdrift, hij heeft geestdriftig lief, hij leeft geestdriftig. Met inzet van zijn volle verstand en een warm hart.’.
TOEGANKELIJK Een musera met een bepaalde losheid. Echtheid. Gelaagdheid. Kwaliteit. Oor en oog voor detail. In muziek, presentatie en vormgeving. In alles. Eindelijk ook eens een programmaboekje met info in begrijpelijke taal. Met een mooie persoonlijke touch door de woorden van Kamperman over zijn moeder. Zijn sterke voorbeeldvrouw. Fijne voor-info, alhoewel er heus nog meer te zeggen valt over Hildegard, haar muziek en die van Kamperman. Maar dat zou dan in een extra prikkelende intro of muziekverdiepend project gegoten moeten worden ofzo.
INHOUD Fijn gebruik van de ruimte. Mix van muziek van Van Bingen en Kamperman. Direct al valt het woordkleuren me op. Hildegard was de eerste die dat deed. Haar mannelijke collegae waren daar in die tijd nog niet zo vrij mee bezig: tekst nog meer laten binnenkomen door met klank, bepaalde tonen, ritme of stilte belangrijke momenten in tekst te benadrukken. Te kleuren en aan te zetten.
Kamperman speelt er ook mee in zijn werk. Orgel trio H.O.T. laat dat klinken. Becommentarieert of ondersteund verhaal met muziek. Subtiel. Met grooves, extra beweging. Hints naar vroege muziek in een mix van impro en jazz. En welk beroemde popintro hoorde ik terugkomen? De organist kon me na afloop niet helpen. Iets Pink Floyd-achtigs. ’t Zal ongetwijfeld aan mijn fantasie gelegen hebben.
GELAAGDHEID Inventieve muzikale vondsten. Voorbeeldje? De fugatische elementen (=denk aan een canon, waarbij je elkaar imiteert en muzikaal volgt) die de tekst ‘ik volg mijn eigen plan’ even vet ondersteund. De ‘kolkende bron’ die je letterlijk hoort. En ontdek vooral zelf meer als je gaat.
Mooie vondsten in beeld. Beweging in muziek wordt visueel gemaakt met gebaren, door gebruik van rekwisieten, gebruik van ruimte. Dagelijkse geluiden als het doorknippen van papier worden ingezet als muziek, woord-, en sfeerkleuring. Kortom, subtiele gebaren (fig & let) voor de goede verstaander. Ik zat helemaal vooraan (met excuses voor mijn buren- ik zat opgewonden te schrijven, foto’s te maken en op te letten) dus kreeg alles mee. Feest voor bijna alle zintuigen. De kwaliteit druipt er van af.
SOLD OUT Mooi dat Utrecht uitverkocht was. Ben benieuwd hoe dat met de rest van de serie is gegaan. Wat een optreden bij Podium Witteman, goeie recensies in de kranten al niet doen. Mocht je door mijn schrijfsel nog niet stante pede online je ticket gekocht hebben voor de laatste twee concerten (30/11 Groningen & 1 /12 Eindhoven); onderaan dit blog vind je links naar artikelen voor meer en andere inspiratie.
DREAM Ik hoop op een herneming van Hildegard. Een flinke serie door Nederland en Vlaanderen. Zodat het voor de makers en veeeeeel meer publiek nog feestelijker wordt! ‘Mijn moeder gaf mij altijd het vertrouwen mee dat ik moest doen waar ik van droomde..’, aldus Steven Kamperman in het programmaboekje.
Droom en doe door Steven. Ik volg je al een tijd, blijf dat doen en droom (graag) mee.
A suivre!
*Writing about music is like dancing about architecture. (Vrije vertaling van uitspraak Frank Zappa).